مقدمه
با توجه به گسترش شهرنشینی و بروز بیماری‌های روحی - روانی ضرورت ایجاد یک آکواریوم در هر خانه به چشم می‌خورد و از این طریق مردم با طبیعت و محیط زیست آشنا خواهند شد. و ماهی تنها موجود زنده بدون سر و صدا و مزاحمت در منزل برای همسایگان است.
بر اساس آمار فائو صادرات جهانی ماهیان زینتی از ۲۱ میلیون دلار در سال ۱۹۷۶ به بیش از ۲۵۱ میلیون دلار در سال ۲۰۰۴ رسیده است
صنعت پرورش ماهی زینتی از سال ۱۳۴۶ توسط مرحوم شاهرخی در ایران شروع شده و پس از یک دوره رکود کوتاه از سال ۱۳۶۰ تا ۱۳۷۰ ،رشد این صنعت دوباره شروع شد و اکنون مورد استقبال جامعه قرار گرفته است.
امروزه با افزایش استقبال مردم به داشتن آکواریوم و ماهی زینتی، زمینه فعالیت بیشتر علاقه مندان به پرورش ماهیان تزئینی فراهم شده است . پرورش ماهی زینتی در شهرها هم احتیاج به سرمایه و زمین اندک دارد و هم زمینه اشتغال فراوانی ایجاد میکند. در هر کارگاه کوچک پرورش ماهی زینتی دست کم دو نفر به طور مستقیم و دو نفر به طور غیر مستقیم مشغول به کار خواهند شد.
احداث یک سایت پرورش ماهی زینتی نیاز به ۱۰۰ متر مربع و حدود ۴-۵ میلیون تومان سرمایه دارد و به راحتی توسط کارشناسان کشاورزی قابل راه‌اندازی است.
تاریخچه
١- اولین بار چینی ها و ژاپنیها با نگهداری گلدفیشها در حوضچه ها دست به پرورش و نگهداری ماهیان تزئینی زدند .
٢- اولین کتاب راجع به ماهیان تزئینی ، نوشته آقای چانگ از کشور چین می باشد .
٣- پس از چانگ ، آقای پیپس و همسرش ، کتاب کاملتری راجع به پرورش ماهیان تزئینی نوشتند .
۴- پس از آنها ، آقای تی براون کتاب کاملی راجع به انواع ماهیان شناخته شده تزئینی تا آن زمان نوشت .
۵- ماهیان آکواریومی جنوب شرق آسیا اولین ماهیان تزئینی مورد استفاده در کشورهای اروپائی بودند که از جمله آنها می توان فایترها یا گلدفیشها را نام برد .
۶- آلمانیها برای اولین بار در اروپا تکثیر ، پرورش و صادرات ماهیان آکواریومی را انجام دادند .
٧- اولین آکواریوم در سال ١٨١٩ توسط پیپس انگلیسی ساخته شد .
٨- اولین آکواریوم برای نمایش توسط آقای تی براون ساخته شد
خرید آکواریوم
وقتی که میخواهیم آکواریومی خریداری کنیم اول باید توجه داشته باشیم که منظور ما از خرید آکواریوم چیه !گاهی اوقات به اصرار بچه هاو برای شادی اونها اقدام به خرید آکواریوم میکنیم !گاهی برای زیبایی منزل اقدام به خرید میکنیم و گاهی هم برای جنبه تزئینی اون در فروشگاهها یا مغازه ها !انتخاب هر کدوم از این نوع آکواریوم ها , معیارهای خاصی رو میطلبه و باید موقع خرید مشخص کرد که هدفمون چیه ! از طرفی نوع ماهی هایی که میخواهیم نگهداری کنیم در تعیین اندازه و خرید آکواریوم نقش بسیار مهمی رو ایفا میکنه
بطور کل ما دو گونه کلی ماهی داریم که میتونیم در محیط آکواریوم اونها رو پرورش بدیم ماهی های آب شیرین . ماهی های آبشور ماهی های آب شیرین به دسته بسیار بزرگی تقسیم میشن که انواع بسیار متنوعی دارن و پرورش ونگهداری بیشتر اونها ساده ست و گونه های زیادی دارن اما ماهی های آب شور نگهداری و پرورششون بسیار پُرخرج و پر زحمته و تنها آکواریومیست های حرفه ای قادر به نگهداری از اونها هستن اگه لوازم و امکانات موردنیاز ماهی های آب شور در دسترس باشه و نکات لازم درخصوص نگهداری از اونها رعایت بشه , پرورش این ماهیهاساده ست ! ولی در کل ماهیهای زینتی دریایی بر خلاف
زیبایی خیره کننده , از لحاظ قیمت نسبت به ماهیهای آب شیرین گرونترن و نگهداری اونها خیلی پُر هزینه
تره .
لوازم نگهداری ماهی های آب شور
- آکواریومی باحجم حداقل 200 لیتر
- فیلتر بیولوژیک
- اسکیمر
- بخاری
- فیلتر کفی
- پمپ هوا
- نمک دریا یا ید دار یا آب دریا
- ماسه کنار دریا یا خرده مرجان برای کف آکواریوم
- صخره های مرجانی یا مرجان های زنده
- لامپهای ویژه آب شور
- دستگاه های کنترل خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آب (شوری سنج – تستهای آب – دماسنج(
لوازم نگهداری ماهی های آب شیرین
- آکواریم با ابعاد متناسب با نوع ماهی
- پمپ هوا
- بخاری
- فیلتر زیر شنی(کف)
- فیلتر برقی( گپ)
- شن رودخانه یا ساحل دریا
پمپ هوا
از اصلی ترین تجهیزات آکواریم می باشد که جهت تأمین اکسیژن مورد نیاز ماهیان زینتی و تهویه مداوم آب آکواریوم مورد استفاده قرار میگیرد .
پمپ هوا شامل پمپهای تک لول ، دولول ، چهارلول ، شش لول ، هشت لول و پمپ هوای مرکزی است که در سایتهای پرورش ماهی استفاده می شود .
فیلتر زیر شنی(کف)
صفحه ای پلاستیکی است که توسط شلنگ به پمپ هوا متصل میشود و در کف آکواریوم قرار میگیرد فیلتر زیر شنی به وسیله هوایی که به آن متصل است و جریان هوایی که در زیر فیلتر بر قرار است باعث ایجاد خلا در زیر فیلتر میشود و فیلتر آب درون آکواریوم را به زیر خود میکشد و در این میان ذرات فضولات غذا و ذرات معلق دیگرکه نمی توانند از شنها عبور کنند در لابلای شنها میمانند و این چرخه باعث میشود که آب صاف و شفاف شود .
عوامل اصلی در نگهداری یک آکواریوم:
پس از تهیه آکواریوم و تامین وسایل مورد نیاز اولیه که برای نگهداری و حفظ سلامت ماهیان آکواریومی ضرورت دارد ، توجه و رعایت برخی از نکات، باعث داشتن ماهیان زیبا و شاد میشود، که رضایت هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌نماید. این عوامل عبارتند از : 1
اکسیژن کافی
اکسیژن مورد نیاز ماهیان زینتی را بایستی توسط گیاهان آبزی و تهویه مداوم آب آکواریوم بوسیله پمپ هوا و بطور همزمان تأمین کرد ،کمبود اکسیژن خطرناکترین عاملی است که باعث تلفات سریع ماهی درآکواریوم میشود .
عواملی که در تأمین اکسیژن بطور مستقیم و غیر مستقیم دخالت دارند عبارتند از:
تعداد ماهی در آکواریوم:
هر چه تعداد ماهی در آکواریوم زیادتر باشد، تولید اکسیژن نیز در آن بهمان نسبت بایستی بیشتر باشد .اکثراً هر جفت ماهی به حدود 20 الی 50 سانتی متر مربع از وسعت سطح آکواریوم نیاز دارد البته این مقدار به اندازه ماهی نیز بستگی دارد، مثلاً ماهی گوپی در حدود 20 سانتی متر به فضای آکواریومی نیــاز دارد، در حالیکـــه ماهی دم شمشیری بزرگ در حدود 50 سانتی مترفضا نیاز دارد. یک ماهی 9 سانتی متری در حدود 65 سانتیمتر فضا نیاز دارد، در این فضای محدود فقط ماهیها زنده هستند و برای رشد و نمو به سه برابر این فضا نیاز دارن
سطح آب آکواریوم
یکی دیگر از عوامل تولید اکسیژن، سطح آب آکواریوم است که هر چه سطح آب آکواریوم در مجاورت بیشتر هوا باشد، میزان تبادلات گازی و در نتیجه اکسیژن محلول در آب افزایش خواهد یافت . زیاد بودن سطح آب توانایی جذب اکسیژن هوا توسط ماهیها را در موقع قطع برق و کم شدن اکسیژن محلول در آب زیادتر خواهدکرد.
گیاهان آبزی
یکی از مهمترین عوامل تامین اکسیژن آب آکواریوم گیاهان آبزی هستندکه در مقابل تابش نور خورشید یا نور مصنوعی با عمل فتوسنتز تولید اکسیژن در محیط آبی می کنند.
نور کافی
گیاهان و ماهیها مانند اکثر موجودات زنده برای رشد و نمو و سلامت خود احتیاج به نور دارند. بیشتر گونه های ماهیان زینتی می توانند در نور کم سالم و زنده بمانند ولی رشد و نمو و تولیدومثل آنها ممکن است بطور طبیعی انجام نشود زمانی که گیاه آبزی در داخل آکواریوم وجود ندارد، باید آکواریوم روزانه چندین ساعت در معرض تابش نور قرار گیرد.
بنابراین همواره بایستی آکواریوم در جایی قرار گیرد که روزانه باندازه کافی نور خورشید بطورغیرمستقیم به آن بتابد. در صورت استفاده از نور مصنوعی آکواریوم را در هر نقطه ای از اتاق می توانــیم قرار دهیم، اما در موقع تاریکی مطلق، روشن کردن ناگهانی چراغ باعث ناراحتی ماهیها میشود و گاهی اوقات در اثر روشن شدن ناگهانی چراغ ماهیها از آکواریوم به بیرون پریده و باعث مرگ و میر خود میشوند.
درجه حرارت مناسب
• اغلب مردم فکر می کنند که ماهیان زینتی باید در درجه حرارت بالا نگهداری شوند، ولی بعلت اینکه برخی گونه‌های ماهیان زینتی جزو گونه‌های مناطق غیراستوایی و یا معتدل محسوب میشوند ، نگهداری همه ماهیها در یک درجه حرارت یکسان کار درستی نمی باشد. ماهیها می توانند 5 تا 6 درجه تغییر حرارت را در حالت طبیعی و یا بصورت تغییرات طبیعی تحمل نمایند و بعلت اینکه در طبیعت در شبها دمای آب حداقل چند درجه از روز کمتر میشود ، این تغییر درجه حرارت تاثیر ناگواری بر روی ماهیها، حتی ماهیهای باردار و یا تخم دار و نیز تخمها و نوزادهای آنها نخواهد داشت.
• بطور کلی افزایش درجه حرارت آب از حد مجاز خطرناکتر از کاهش آن می باشد، زیرا با افزایش درجه حرارت بهمان نسبت از اکسیژن محلول در آب کاسته خواهد شد.
• دمای استاندارد برای ماهیان زینتی در فصول عادی ٢٢ تا ٢۴ درجه سانتی گراد و در فصول تولید مثل ٢۶ تا ٢٨ درجه سانتی گراد می باشد
بهداشت آکواریوم
آکواریوم در صورت تمیز و سالم بودن باعث لذت بیشتر آبزیان درون خود است. تمیز بودن آکواریوم و سلامت ماهیها تا حدودی لازم و ملزوم یکدیگر می باشند. مواد زائد غذائی حاصله از تغذیه غیر صحیح، تابش بیش از حد نور، تهویه نامناسب و عدم دقت کافی در گزینش و به کار بردن آنچه که بایستی در داخل آکواریوم قرار‌گیرد، باعث اختلال در کار آکواریوم و خراب شدن آب و نامساعد شدن محیط زیست ماهیها و سرانجام آماده شدن محیط برای رشد و نمو انگلها، میکربها و سایر عوامل بیماریزا و در نتیجه از بین رفتن ماهیها میشود.
تغذیه صحیح
تغذیه صحیح اثر بسیار مطلوبی در سلامت ماهیها و مقاومت آنها در برابر انواع بیماریها و انگلها دارد. هرچه شرایط داخل آکواریوم بهتر باشد، ماهیها سالمتر بوده و در برابر بیماریها مقاومتر خواهند بود. هر ذره از مواد غذایی زائد در داخل آکواریوم می تواند باعث رشد و نمو عوامل ناخواسته و در نتیجه آلوده شدن آب گردد. این مواد نه تنها رشد و نمو میکربها و فیتوپلانکتونها را تسریع می کند، بلکه باعث رشد و نمو قارچها و سایر عوامل آلودگی زا می گردند.
در تغذیه ماهیها بایستی دقت کافی بعمل آید تا پس از چند دقیقه هیچگونه غذای زائدی در کف آکواریوم باقی نماند. اگر به ماهی کمتر از نیازش غذا داده شود بهتر از این است که آنقدر به آن غذا داده شود که نتوانند بخورند و در کف آکواریوم جمع شود و باعث رشد و نمو باکتریها گردد
انواع غذاها
- غذای خشک: این نوع غذا ها روی سطح پاشیده می شوند و آب را جذب کرده وبه کف آکواریوم می روند و ماهیها این غذا را مصرف می کنند
- غذای منجمد شده: این غذاها مصنوعی آماده سازی شده و ارزش غذائی بالایی دارند.
- غذای زنده : شامل دافنی ها، کرم های کوچک، لارو حشرات و ... می باشد که در تغذیة بعضی از ماهیان اکواریومی که از این نوع غذا بهتر استفاده می کنند بکار برده می شوند.
نوردر اکواریوم
نور در آکواریوم نقش بسیار مهمی رو ایفا میکنه و خیلی حیاتیه هم برای ماهی ها و هم گیاهان آکواریوم و هم از نظر تزئین و دکوراسیون و جنبه زیبایی آکواریوم . به دو صورت میتونیم آکواریوم رو نور پردازی کنیم . یا با نور طبیعی و یا با نور مصنوعی . نور طبیعی هر چند برتری داره اما مشکلاتی رو هم باعث میشه که افراد کم تجربه رو دچار زحمت میکنه . مثل رویش بیش از حد گیاهان و رشد بیش از حد جلبک های رشته ای و تک سلولی و فیتو پلانگتون ها که باعث سبز شدن آب و کثیفی ماسه ها و شیشه آکواریوم و همچنین گرفتار شدن ماهی ها در بین اونها و گاه مرگ ماهی ها میشه
گیاه " کریپتون " Cryptocoryne :
مشهورترین و بهترین و مناسب ترین این گیاهان آکواریومی هست که خیلی مناسبه برای آکواریوم . گیاه زیبا و با دوامی هست که رشد خوبی داره و خیلی عالی تکثیر میشه . این گیاه برتری ای که نسبت به گیاهان دیگه آکواریوم داره اینه که توسط ماهی های گیاهخوار و یا حلزونها خورده نمیشه . دلیلش هم اینه که برگها و ساقه این گیاه تلخه و ماهی ها رغبتی به خوردنش پیدا نمیکنن . در ضمن این گیاه در نور کم و متوسط و دمای بالای آب هم بخوبی رشد و نمو میکنه و زیبایی خاصی داره و گل های زرد رنگی در زمستان میده که خیلی خوش بو هستن .
گیاه الودنا Elodea:
این گیاه در ایران هم فروخته میشه و بصورت ساقه ای تُرد با برگهای ریز و فر خورده و زیباست . خیلی سریع رشد میکنه و تکثیر میشه و کافیه وقتی دراز شد اونو قطع کنیم و دوباره بکاریم . این گیاه باعث شفاف شدن سریع آب آکواریوم میشه و ذرات معلق در آب رو به سرعت جذب میکنه . در شرایط مناسب از گیاه ریشه های درازی تا سطح آکواریوم رشد میکنه و اونو زیباتر میکنه و در فصل تابستان هم گل میده
گیاه " والیس " Vallisneria :
جزو یکی از گیاهان زیبای آکواریومی هست که در شرایط مناسب مثل آبی با جریان ملایم و نور زیاد سریع رشد میکنه . برگهای اون باریک و نواری شکل هستن و گاه پیچ خورده هستن و تا سطح آب رشد میکنن . سریع تکثیر میشه و پاجوش هایی که از گیاه خارج میشه در مدت کوتاهی میتونه آکواریوم رو بپوشونه . این گیاه در آب سرد بهتر رشد میکنه و در فصل پاییز رنگ برگها کمی متمایل به قرمز میشه !! نوع دیگه ای هم از این گیاه هست که برگهاش پیچ خورده نیست و کاملن صاف و نواری شکل هست و رشد سریعتری داره و بصورت انبوه رشد میکنه . این گیاه گونه های زیادی داره و طول و پهنای برگها در انواع مختلف اون متفاوت هستن . اما شرایط رشد همه اونها یکسانه
طرز تکثیر گیاهان آکواریوم:
اگر از گیاهان آکواریومی به دقت مراقبت کنید در مدت کوتاهی میتوانید آنها را تکثیر کنید که با این کار به زیبایی اکواریوم شما دو چندان میشود
گیاهان اکواریوم معمولا به سه روش زیر تکثیر میشوند
1- قلمه زدن : بیشتر گیاهان اکواریومی که به بازار عرضه میشوند از راه قلمه زدن تکثیر میشوند که تشخیص اینکه کدام گیاه از راه قلمه زدن تکثیر میشود بسیار آسان است .
گیاهانی که از این راه ازدیاد میشوند در ساقه خود بندهایی دارند که این بندها خاستگاه برگ و یا ریشه هستند و یا به برگ تبدیل شده اند . شما میتوانید این گیاهان را به فاصله حداقل 10 سانتی متر از نوک گیاه در زیر یکی از بندها جدا کنید و شاخه جدا شده را کشت میدهیم و نگران گیاه والد نباشید زیرا از قسمتی که قلمه را جدا کردیم دوباره جوانه میزند و گیاه شما دوباره زیبایی خود را خواهد داشت
2- جوانه زدن بر روی ساقه: برخی از گیاهان آکواریومی بر روی ساقه خود جوانه میزنند و این جوانه رشد میکند این حالت را بیشتر گیاهان آکواریومی که به وسیله قلمه زدن تکثیر میشود دارا میباشند دربرخی از این گیاهان جوانه خود به خود دارای ریشه میشود و از گیاه والد جدا میشوند شما با جدا کردن این جوانه ها که بر روی ساقه به وجود آمده اند و کشت این جوانه ها میتوانید از این روش گیاه را تکثیر کنید
3-
پا جوش ( شاخه زیر زمینی): راه تشخیص این گیاهان که به این روش تکثیر میشوند این است که این گیاهان فاقد ساقه هستند . یکی از معروفترین گیاهانی که به این روش تکثیر میشود گیاه کریپتوکورین است .
گیاهانی که به این روش تکثیر میشوند بعد از رشد و والد شدن از بین برگهای گیاه شاخه رونده ای رشد می کند که به زیر بستر که همان خاک ویا ماسه است میروند و سپس در زیر بستر رشد میکنند و به جلو میروند و در فاصله معینی از این شاخه زیر زمینی گیاهان نوزاد جوانه زده و از بستر بیرون می آیند .
تکثیر این گیاهان نوزاد را پس از رشد کافی از گیاه والد جدا کرده و آن را کشت دهید
۱ نظر:
باسلام مطالب خوب بود واستفاده کردیم اما اگه امکان داره چندتا عکس ازآکواریوم وماهی ها هم بگذارید چکرم
ارسال یک نظر