بيماری دم خوره و پوسيدگی باله ها

پيشگفتار

بیماریهای پوسیدگی باله و دم در واقع دو بیماری احتمالا مشابهند که به زخمهای پیشرونده و تحلیل رفتن باله های ماهی اطلاق میشود.در اغلب منابع از پوسیدگی دم به معنی زخم یا تحلیل رفتگي باله دمی و از پوسیدگی باله به معنی زخم و ضایعات سایر باله ها نام برده میشود.از بیماریهای شایع ماهیان پرورشی سرد آبی و گرمابی و ماهیان زینتی است.
از آنجائیکه مکن است عامل مسببه این بیماری مختلف یباشد به سه احتمال زیر توجه میشود:
1 – عامل مستقیم بیماری باکتری بوده و معمولا از گروه آئروموناس و پزودوموناس هستند.
2 – این باکتریها و همچنین میکسوباکتریهای آب به عنوان عامل ثانویه ،باله های ماهیانی را که در اثر ازدحام ، خراشیدگی حاصل از برخورد با اشیا و دیواره تانک یا سایر علل نظیر کمبود اسید فولیک یا افزایش ویتامین A ، صدمه میبینند مورد حمله قرار میدهند.
3 – بیماری به همراه سایر بیماریهای میکروبی از قبیل فرونکلوز ،بیماری قرحه و عفونت میکسو باکتريایی مشاهده میشود.
باکتری آئروموناس هیدروفیلا به عنوان عامل بیماری پوسیدگی باله و دم از بسیاری از ماهیان آکواریومی ایران جدا شده است.
این بیماری احتمالا از طریق تماس و یا در بعضی موارد مستقیما از آب به ماهی منتقل مشود.اصلاح مسیرهای خشن در محیط زندگی میتواند مفید واقع شود.عفونتهای تحریک کننده و بیماری کرمی ژیرو داکتیلوس اغلب با بیماری پوسدگی باله همراه است.صدمات مکانیکی حاصل از این موارد ممکن است باعث عفونت ثانویه شود
اولین نشانی در بروز زخمها در پوسیدگی باله و دم عبارت از خط سفیدی است که روی لبه خارجی باله ها دیده میشود که به طرف پایه باله ها در حال پیشرفت است.با ظهور زخم ، لبه خارجی بر اثر تحلیل رفتن نسوج نرم بین شعاع باله ها حالت رشته رشته ای پیدا میکند.تخریب تا از بین رفتن تمام باله ادامه یافته و در مورد زخم باله دمی ، تنها اثری از آن باقی میماند.چنانچه غضروف پایه باله مخرجی یا سینه ای مورد هجوم قرار گیرد ممکن است باله به جای پوسیدگی قطع گردد.
پوسیدگی دم ظاهرا بیشتر در ماهیان دریايی که در آکواريوم نگهداري میشوند شایع است. و معمولا نواحی خونریزی داده نزدیک باله دمی را مبتلا کرده و لبه باله ها نیز ضخیم میشود وبه سرعت پیشرفت کرده و عموما در عرض چند روز پس از ظهور نشانه های عمده به مرگ منتهی میشود.

نظر به اینکه بیماریهای پوسیدگی باله و دم دارای عامل اولیه باکتریایی است و بوسیله اوضاع محیطی نامناسب و سوء تغذیه بر شدت بیماری افزوده میشود. لذا بهترین وسیله پیشگیری ایجاد محیط مناسب و بهداشت خوب براي ماهی است.

علت ها

پوسدگی باله و دم يکی از بيماری های رايج ماهيان آکواريوم است که بيشترين علت بروز اين بيماری نبود آب سالم در آکواريوم است و آب کثيف باعث بروز اين بيماری در ماهی های زينتی می شود .
محيط آکواريوم يک محيط بسته می باشد که در اين محيط موارد زير باعث به وجود آمدن باکتری های مضر برای ماهيان می شود :
1 : غذا های مانده که در صورت زياد دادن غذا به ماهيان به بستر آکواريوم رفته و در لابه لای شن ها و وسائل تزينی نشست ميکند و به مرور زمان باعث فساد غذا و توليد باکتری های مضر می گردد .
2 : مدفوع ماهيان هم در کف شن ها مينشيند و در آب تجزيه شده و باعث تجمع باکتری ها ميشود که در صورت داشتن گياهان طبيعی يک مقدار از اين موارد صرف کود گياه می شود .
3 : ورود ماهی آلوده به اين باکتری به آکواريوم اصلی

سه مورد فوق از مسائل اصلی در مورد کثيف شدن آب و توليد باکتری های مضر برای آکواريوم و ماهيان زينتی می باشد ، که همين باکتری ها باعث بروز بيماری دم خوره و پسيدگی باله ها می شود .

تشخيص

اگه اين بيماری در مرحله اول شناسايی بشه ، برگشت قسمت های دم و باله ماهی که در اثر اين بيماری ريخته شده ، ممکن است .
گاهی اوقات زد و خورد بين ماهيان باعث کنده شدن دم و باله ماهی می شود که اين مسئله را نبايد با بيماری دم خوره اشتباه گرفت !!
در مرحله اول يک خط سفيد در انتهای باله ها و دم ماهی ظاهر می شود و انتهای دم ماهی حالت ريش ريش شدن به خود ميگيرد ، در اين مرحله ماهی اشتهای غذا خوردن دارد و هيچ گونه حرکت خاصی که نشان دهنده وجود اين بيماری است از خود نشان نميدهد .
( اگه در اين مرحله بتوانيم ماهی را در آکواريومی قرار بديم که آب 100% سالمی دارد و به جای هر 30 ليتر آب يک قاشق غذا خوری نمک بدون يد در آب بريزيم ، ماهی خوب ميشود و نيازی به مصرف دارو نيست )
2 تا 3 روز بعد از آثار اول بيماری ، دم و باله های ماهی شروع به خورده شدن ( ريش ريش شدن ) ميشود و هر چه بيشتر می گذرد ، سفيدی انتهايی بيشتر و باله های ماهی به صورت جدا جدا و بعد از مدتی کاملاً از دست ميدهد .

نوع پوسيدگی

نوع پوسيدگی به 2 مدل می باشد :
1 : مدلی که قارچ های مضر باعث بروز بيماری می شود .
2 : مدلی که باکتری های مضر باعث بروز بيماری می شود .
در هر دو صورت ( بر اثر قارچ - بر اثر باکتری ) نوع درمان و پيشگيری يکسان می باشد .

درمان

بايد يک مخزن قرنطينه آماده کنيم و تمام وسايل آن را با آب گرم خوب بشوريم و به هيچ عنوان از مواد شوينده معمولی استفاده نکنيم .

درمان به وسيله دارو ها

1 : شما ميتوانيد از دارو Jungle Fungus Eliminator استفاده کنيد و به ازاي هر 2 گالن آب ، 2/1 قاشق چای خوری به آب اضافه کنی ؛ 4 روز صبر کنيد و بعد کل آب رو تغيير بديد و اگه هنوز پوسيدگی ادامه داشت ، مجدد اين کار رو تکرار کنيد .
2 : ميتوانيد از محصول Tetra General Tonic طبق دستور عمل روی خود دارو استفاده کنيد و بعد از 4 روز 50% آب آکواريوم رو تعويض کنيد .
3 : ميتوانيد از کپسول آموکسی سيلين 500 استفاده کنيد به اين صورت که به ازای هر 150 ليتر آب آکواريوم در هر 8 ساعت يکبار به آکواريوم اضافه کنيد و 3 روز متوالی اين کار رو تکرار کنيد و بعد از 3 روز 50% آب رو تعويض کرده و برای پيشگيری بهتر هست به ازای هر 40 ليتر آب ، يک قاشق غذا خوری نمک به آب اضافه کنيد .
4 : ميتوانيد از کپسول تترا ساکلين استفاده کنيد به اين صورت که هر روز يک کپسول تترا ساکلين را باز کرده و در کمی آب حل کرده و به آکواريوم خود اضافه کنيد ( 150 ليتر آب = يک کپسول ) ، 2 روز اين کار رو انجام دهيد و بعد از 2 روز 50% آب آکواريوم رو تعويض کرده و از نمک استفاده کنيد .

توضيح در مورد نمک :
اضافه کردن نمک در آکواريوم قرنطينه برای بهبود اين بيماری يک مسئله اختياری است و 100% لازم نيست ولی داشتن نمک در آکوارييوم اصلی 100% لازم است . شما بايد هميشه مقداری نمک به آکواريوم اصلی خود اضافه کنيد تا باکتری هايی که باعث بروز اين بيماری هستند ، کمتر رشد و نمو کنند ، پس هميشه در يک آکوريومی که ماهی های سالمی دارد بهتر است به ازای 50 ليتر آب ، يک قاشق غذا خوری نمک بدون يد اضافه کنيد .
( اگه نمک بدون يد نداريد و نمک يد دار در منزل داريد ، ميتوانيد : نمک يد دار را در يک ماهی تابه ريخته و آن رو روی گاز قرار دهيد و به آن حرارت دهيد ، وجود حرارت باعث جدا شدن يد از نمک می شود )

نکات مهم در مورد اين بيماری

- بيماری دم خوره و پوسيدگی بال ها يک بيماری واگيردار در بين ماهی ها می باشد ، پس در صورت مشاهده اولين علايم بروز اين بيماری ، بايد سريع ماهی را به تانک قرنطينه منتقل کرد .
- هميشه زمانی که ميخواهيد دست خود را در آب آکوريوم قرار دهيد ، حتماً خوب دست خود را بشوريد و کاملاً خشک کنيد .
- هميشه آب تميز و پاکيزه برای آکواريوم قرنطينه داشته باشيد تا هنگام ظهور بيماری در ماهی بتوانيد سريع ماهی رو منتقل کنيد نه اينکه 24 ساعت صبر کنيد که آب تازه بدون کلر شود و سپس آکواريوم قرنطينه آماده پذيرش ماهی شود .
- هيچ گاه در آکواريوم قرنطينه از داروهای ضد عفونی عمومی و ضد کلر استفاده نکنيد .
- دمای آب آکواريوم قرنطينه خود را هميشه بين 29 تا 31 درجه نگه داريد .
- در هنگام درمان ماهی در تانک قرنطينه ، از غذا هايی استفاده کنيد که انرژی زيادی به ماهی دهد و ماهی اون غذا رو دوست داشته باشد ( مثل کرم خونی منجمد )